دریافت گواهی انحصار وراثت بدون ارائه گواهی تسلیم اظهارنامه 

سازمان امور مالیاتی در جهت رفاه حال خانواده‌ متوفی، ماده 31 قانون مالیات‌های مستقیم را حذف نمود. بدین ترتیب وراث متوفی بدون مراجعه به اداره امور مالیاتی و تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، می‌توانند گواهی انحصار وراثت دریافت نمایند.

امکان محاسبه مالیات بر ارث ماترک متوفی به صورت تفکیکی

قانون جدید امکانی برای وراث فراهم نموده که اموال متوفی را به صورت موردی به سازمان امور مالیاتی اعلام نمایند؛ به این ترتیب مالیات متعلق به هر دارایی در زمان نقل و انتقال محاسبه و دریافت می‌شود؛ سپس با دریافت گواهی مالیات بر ارث امکان دخل و تصرف در دارایی مربوطه فراهم می‌شود. به عبارتی در گذشته وراث باید مالیات بر ارث اموال را قبل از انتقال آن‌ها به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کردند. اما طبق قانون جدید تنها زمانی که اموال متوفی انتقال می‌یابد، مالیات آن هم وصول می‌شود.

همچنین این قانون راهکارهایی برای کاهش مالیات بر ارث نیز در نظر گرفته است که در مطلب مجزایی به آن پرداخته‌ایم.

معافیت های مالیات بر ارث

طبق ماده 24 قانون اصلاح مالیات های مستقیم، قسمتی از دارایی متوفی مشمول معافیت مالیاتی است و نیاز به پرداخت مالیات برای آنها نیست.برخی از موارد معافیت مالیات بر ارث عبارت اند از:

• اثاث منزل محل سکونت متوفی
• دارایی شهیدان انقلاب در صورتی که دارای وراث طبقه اول و دوم باشد
• مبالغ مرخصی استحقاقی که مورد استفاده قرار نگرفته باشد
• وجوه مرتبط با ضرر و زیان اخراج
• انواع بیمه‌ها و یا پرداختی‌ها توسط کارفرما یا بیمه مانند بیمه زندگی و عمر
• دیه و جبران زیان فوت
• مبالغ بازنشستگی
• وظیفه و امتیازات پایان خدمت
• بازخرید خدمت
• بخشی از اموال متوفی که طبق قانون سلب مالکیت شده و یا مالکیت آن بلاعوض در اختیار شخص دیگری قرار گرفته باشد
• اموال مورد وقف
• حبس و نذر برای سازمان، نهادها و دستگاه‌های دولتی

نکته: بر اساس قوانین جدید، به جز موارد فوق هیچ سقف معافیتی برای هیچ یک از طبقات وراث وجود ندارد.

تغییر مدت زمان ارائه اظهارنامه

مدت زمان ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث یک سال پس از فوت متوفی است؛ همچنین در صورت عدم ارائه اظهارنامه، وراث مشمول جریمه نمی‌شوند.

قبول نکردن هزینه کفن و دفن

هرگاه ورثه در طول یک سال پس از فوت متوفی اقدام به انحصار وراثت ننمایند، مالیات اموال مربوطه در زمان تحویل به ورثه بدون کسر هزینه‌های کفن و دفن وصول می‎‌شود؛ به عبارت دیگر، در صورت عدم انحصای وراثت پس از طی یک سال از فوت، هزینه‌های کفن و دفن جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در نظر گرفته نمی‌شود.

محاسبه مالیات بر ارث با ارزش روز دارایی‌ها

ملاک محاسبه و مطالبه مالیات بر ارث، ارزش ثروت و ماترک متوفی در زمان انتقال به وراث خواهد بود.

عدم ارائه وجوه و اسناد مالی تا زمان ارائه گواهی پرداخت مالیات

بر اساس قانون جدید (ماده 34 ق.م.م) کلیه اموال و اسناد مالی متوفی نزد کلیه بانک‌ها، موسسات یا شرکت‌ها (به شرح زیر)، تا زمان ارائه گواهی پرداخت مالیات بر ارث، بدون تغییر باقی می‌ماند؛ این مجموعه‌ها اجازه تسلیم اموال و اسناد و یا گزارش دارایی‌های متوفی را به سازمان امور مالیاتی ندارند. موسسات موضوع این قانون عبارتند از:

• بانک‌ها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی، سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی که وجوه نقد، جواهرات، سفته یا هر نوع مال دیگری از متوفی نزد خود دارند
• ادارات ثبت اسناد و املاک، هنگامی‌که اموال غیرمنقول را به اسم وراث یا وصی‌له ثبت می‌نمایند
• دفاتر اسناد رسمی، زمانی‌که می‌خواهند تقسیم‌نامه یا هر نوع معاملات وراث را در مورد اموال و دارایی متوفی به ثبت برسانند
• شرکت‌هایی که متوفی، مالک سهام یا سهم‌الشرکه آن بوده است
• شرکت‌های کارگزاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر نهاد‌های مالی
• صندوق‌های دادگستری و صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک شرکت

برای اطلاع از تفاوت‌های قانون جدید و قدیم مالیات ارث، همچنین نحوه رسیدگی به اظهارنامه مالیات بر ارث، مقاله بررسی جزئیات قانون جدید مالیات بر ارث (بر اساس ماده های 18 تا 43 ق.م.م) را مطالعه نمایید.

نحوه پرداخت مالیات بر ارث

نحوه پرداخت مالیات بر ارث بسته با توجه به زمان فوت متفاوت است.

🔸 اگر شخص قبل از سال 1395 فوت کرده باشد: ابتدا باید نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی و دریافت گواهی مالیاتی اقدام شده و پس از آن برای دریافت گواهی حصر وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه شود.

🔸 اگر شخص بعد از سال 1395 فوت کرده باشد: ابتدا از شورای حل اختلاف گواهی حصر وراثت دریافت شده و سپس نسبت به پرداخت مالیات اقدام می شود.

وراث به مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، باید اظهارنامه مالیات بر ارث حاوی کلیه ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی ها، به اداره دارایی محل سکونت متوفی ارائه دهند.

روش های تقسیط مالیات بر ارث

در قوانین مالیاتهای مستقیم، قانونی برای تقسیط (قسط‌بندی) مالیات بر ارث وجود ندارد. تنها راهکاری که برای پرداخت مرحله به مرحله‌ای مالیات بر ارث وجود دارد، اعلام مرحله به مرحله ماترک متوفی است. به این ترتیب مالیات هر دارایی در زمان انتقال به وراث و با ارزش روز انتقال محاسبه و پرداخت می‌شود.

مثال محاسبه مالیات بر ارث بر اساس قانون جدید

شخصی در تاریخ 1400/1/15 فوت نموده است. این شخص دارای یک اتومبیل به ارزش روز فوت 2,700,000,000 ریال است؛ ورثه طبقه اول در تاریخ 1401/2/31 برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام می‌نمایند. مطلوبست: محاسبه مالیات بر ارث قابل پرداخت

از آنجا که بیش از یک سال از تاریخ فوت گذشته است، بر اساس بند 4 ماده 17 ق.م.م، محاسبه مالیات بر ارث بر اساس ارزش دارایی در تاریخ انتقال به ورثه انجام می‌شود. در این تاریخ ارزش اتومبیل 3,500,000,000 ريال است. همچنین بر اساس جدول فوق، نرخ مالیات بر ارث برای وسایط نقلیه 2 درصد تعیین شده است. بنابراین مالیات پرداختی برای این اتومبیل برابر است با:

70,000,000 = 2% * 3,500,000,000